Yer Fıstığı Yetiştiriciliği ile İlgili Bilmeniz Gereken Her Şey

Kuruyemiş olarak tüketilen tarım ürünleri arasında en sevilenlerden bir tanesi de yer fıstığı… Yer fıstığı yetiştiriciliği, ülkemizde giderek yaygınlaşan, ve üreticinin yüzünü güldüren bir alan. Elbette tarımın bütün alanlarında olduğu gibi yer fıstığı yetiştiriciliği konusunda da dikkat edilmesi gereken pek çok nokta bulunmakta.

Yer fıstığı yetiştiriciliği ile yeni yeni ilgilenmeye başlayanlar ya da bu alanda kendini geliştirmek ve daha verimli ürünler elde etmek isteyen üreticiler için derlediğimiz bilgiler karşınızda!

İnsanlık Kadar Eski… Yer Fıstığı Yetiştiriciliği Tarihi!

Beslenme düzenimizin önemli parçalarınan bir tanesi olan yer fıstığı, yüzyıllardır insanlar tarafından yetiştirilmekte ve tüketilmektedir. Yer fıstığının atası sayılabilecek tohumların Brezilya, Paraguay, Arjantin. Bolivya, Uruguay ve Ekvator gibi ülkelerde fosil olarak bulunduğu bilinmekte. Bu fosiller günümüzde yaklaşık 7 bin 600 yıl öncesine dayanmakta! Kısacası yer fıstığının uzun yıllardır yetiştirilen bir ürün olduğunu söylemek mümkün!

İncelikli Bir Süreç: Yer Fıstığı Yetiştiriciliği

Dünyanın pek çok farklı bölgesinde yetişebilen yer fıstığı, özel bir takım koşullar gerektiren bir üründür. Bu üründen yüksek verim alabilmek için ekim alanı ile ilgili detaylı fizibilite çalışması yapılmalı ve yatırımlar bu doğrultuda yapılmalıdır. İşte yer fıstığı yetiştiriciliği ile ilgilenenler için ipuçları!

Toprak Seçimi

Yer fıstığı yetiştiriciliği konusunda dikkat edilmesi gerek bir numaralı etken, ekimin yapılacağı topraktır. Toprağın kalitesi tohumun verimli bir şekilde filiz vereceği halde değilse bu ekimden sonuç elde edemezsiniz. Yer fıstığı, en iyi 5.9–7 pH derecesine sahip, hafif ve ılık kumlu toprakta yetişir. Ekim yapmadan önce uzmanlar tarafından tarlanızın incelenmesini istemelisiniz,

Dönüşümlü Ekim

Dönüşümlü ekim yöntemi, günümüzde tarım uygulamalarında sıkça kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntem ekilen ürünlerden verimi arttırmanın da en önemli yoludur. Yer fıstığı yetiştiriciliği sırasında da dönüşümlü ekim yöntemini takip etmek size çok şey kazandıracaktır. Yer fıstığı ekilen araziye birer yıl arayla mısır ekmek, her iki üründen de daha fazla verim almanızı sağlar.

Hava Koşulları

Herhangi bir ürünün yetiştirilliği sırasında dikkat edilen bir başka nokta ise, o bölgedeki hava koşulları ve iklim şartlarıdır. Yer fıstığı yetiştirciliği esnasında da buna dikkat etmek gerek… Yer fıstıklarının iyi gelişmesi için büyüme mevsimi boyunca sıcak havaya ihtiyacı vardır. 350 mm’ye kadar şu ile yetiştirilebilirler, ancak en iyi verim için en az 500 mm gerekir. Bu açıdan sulama için de gerekli düzenlemelerin yapılması gerekmektedir.

Ekim Zamanı

Yer fıstığı yetiştiriciliği için kolları sıvayanların dikkat etmeleri gereken noktalardan bir tanesi de ekimin ne zaman yapılacağıdır. Ana ürün olarak ekilecek yer fıstığı için hazırlıklar, sonbahar mevsiminde başlar. Bu dönemde toprak derin olarak sürülerek ekim için hazırlanır. İlkbaharın gelmesi ile birlikte ekim için hazırlıklar sürdürülür. Bu ayda toprak tavinin uygun olduğu bir zaman beklenir ve bu zamanda yabancı otların temizlenmesi ve keseklerin parçalanması işlemleri gerçekleştirilir. Ekim için ise en uygun ay yine bahar mevsimidir. Nisan aynının özellikle ikinci yarısında ekim gerçekleştirilir. Ekimden hemen önce, toprağın hafif bir şekilde çapalanarak havalandırılması hazırlıkları tamamlayacaktır

Ürün Verme

Doğru toprağı buldunuz. Doğru iklim koşulları da var. Tohumlarınızı ektiniz. Peki, ne zaman çıkacak yer fıstıklarınız? Cevabı, toprağın altında, tohumun içinde gizli! Büyüme koşullarına ve yer fıstığı yetiştiriciliğine bağlı olarak, hasat alt türler için ürün verme süresi farklılık gösterir. A. h. fastigiata tipleri dikimden genellikle 90 ila 130 gün sonra ve A. h. hypogaea türleri. alt türler için ekimden 120 ila 150 gün sonra ürün verirler.

Hasat Zamanı

Yer fıstığı bitkileri, içlerindeki fıstık gelişirken çiçek üretmeye devam ederler. bu nedenle de hasat için hazır olduklarında bile, bazı fıstıklar henüz olgunlaşmamış olurlar. Hasatın zamanlaması verimi en üst düzeye çıkarmak için önemli bir karardır. Çok erken olursa, çok fazla fıstık olgunlaşmayacaktır. Bu da haliyle verimi düşürecek ve üreticiyi mutsuz edecektir. Aynı zamanda fazla da beklememek gerekmektedir. Çok geç olursa, fıstıklar saplarda kopacak ve toprakta kalacaktır. Hasat için, köklerin çoğu da dahil olmak üzere tüm bitki topraktan ayrılmalıdır.

Yer fıstığı yetiştiricili de hasat konusunda kilitleniyor diyebiliriz belki de! Hasat iki aşamada gerçekleşir. İlk olarak makinalar yardımı ile yer fıstığı bitkisi, ana kök üzerinden, fıstığın hemen altına gelecek şekilde kesilir. Makine bu çalıyı yerden kaldırır ve sallar. Ardından da çalıyı ters çevirir ve bitkiler yerde toplanır. Bu özel toplama işlemi, fıstıkların üç ila dört günlük bir süre zarfında orijinal nem seviyelerinin üçte birinden biraz azına kadar yavaşça kurumasını sağlar.

Hasattan Sonra

Yer fıstığı yeterince kuruduktan sonra, yer fıstığı kabuklarını ve çalının geri kalan kısmı ayıklanır. Yer fıstığının düzgün şekilde kurutulması ve kuru koşullarda depolanması özellikle önemlidir. Nemleri çok yüksekse veya saklama koşulları zayıfsa küf mantarı ile enfekte olabilirler. Bu da ürünün maddi değerini elbette düşürür. Üstelik bu mantarın birçok turu, afla-toksinler adı verilen toksik ve yüksek oranda kanserojen maddeler salgılarlar. Bu nedenle saklama koşullarına fazlaca dikkat etmek gerekmektedir.

Yer Fıstığının Kullanım Alanları

Elinizdeki bir araziyi yer fıstığı yetiştiriciliği için ayırmayı düşünüyor olabilirsiniz. Ülkemiz mutfağında daha ziyade atıştırmalık kuruyemiş olarak görülen ve bu şekilde tüketilen yer fıstığının kullanım alanları konusunda bilgi edinmek, sizi bu ürünü yetiştirmek için motive edebilir. Zira yer fıstığının pek çok kullanım alanı mevcut!

• Yer Fıstığı Yağı: Hafif tadı ve yüksek yanma noktası ile yemek yapımında kullanılan bir yağ çeşididir. Özellikle dış pazara ihraç için değerlendirilebilir.
• Yer Fıstığı Ezmesi: Ülkemizde de marketlerde görmeye başladığımız yer fıstığı ezmesi, hem lezzeti hem de yüksek protein değeri ile pek çok kişi tarafında tercih edilen bir yiyecektir.
• Yer Fıstığı Unu: Fazla yaygın olmamakla birlikte özellikle gluten içermeyen ürünlerin yapımında kullanılan bir un çeşididir.
• Kuruyemiş Olarak Yer Fıstığı: Yer fıstığını ister çığ ister kavrulmuş ve baharatlarla aromalandırılmış olarak yiyebilir; başka yiyeceklere ekleyebilirsiniz.
• Gıda Sektöründe Yer Fıstığı: Özellike çikolata gibi hazır paketli gıdaların içerisinde yer fıstığına sıkça yer verilir. Hem yerli hem de yabancı gıda üreticileri hammadde olarak bu ürüne ilgi gösterirler.

Dünyada Yer Fıstığı Yetiştiriciliği

Yer fıstığı yetiştiriciliği tarihine göz atarken, bu lezzetli kuruyemişin özellikle Latin Amerika ülkeleri arasından geldiğini görmüştük. Peki, günümüzde üretim konusunda da bu ülkeler mi baş rolde? Cevap şaşırtıcı olsa da “hayır”. Dünyada yer fıstığı yetiştiriciliği yapan bir numaralı ülke Çin Halk Cumhuriyeti! 2016 senesinde dünyadaki yer fıstığının 16.6 tonu, Çin’de üretilmiştir. Özel bir hasat yönetiminin kullanıldığı Çin’de yer fıstığı tarımın önemli ürünlerinden bir tanesidir.

Dünyada yer fıstığı yetiştirciliği alanında ikinci sırada olan ülke ise Hindistan’dır. Hint mutfağının lezzetli yemelerinde sık sık kullanılan yer fıstığı, ülkenin en sevilen ürünlerinden bir tanesidir. Hindistan’dan sonra üçüncü sırada Nijerya, dördüncü sırada ise Amerika Birleşik Devletleri yer almaktadır. Dünyadaki beşinci en büyük yer fıstığı yetişiricisi ise Sudan’dır. Bütün bu ülkelerden görüldüğü gibi, gerekli şartlarda bir bölge tarım için seçildikten sonra, yer fıstığı yetiştiriciliği farklı kıtalarda ve farklı ülkelerde gerçekleştirilebilmektedir.